تغییر رنگ و بوی ادرار چه معنایی دارد؟
ادرار شامل آب اضافی و مواد زائد است که کلیهها از خون تصفیه میکنند. بسته به نسبت آب به مواد زائد، رنگ طبیعی ادرار میتواند از زرد کم رنگ تا طلایی تیره متغیر باشد. رنگ های نارنجی، قرمز، آبی، سبز و قهوه ای از جمله رنگ های غیر طبیعی برای ادرار محسوب می شوند. علل متعددی برای تغییر رنگ ادرار مطرح هستند. به عنوان مثال، مصرف داروها و موادغذایی خاص، برخی بیماری ها و نیز از دست دادن آب از جمله مواردی هستند که می توانند باعث تغییر رنگ ادرار شوند. اگر رنگ ادرارتان بدون علت واضحی تغییر پیدا کرد با پزشک در مورد آن مشورت کنید؛ چرا که در برخی موارد، تغییر رنگ ادرار ناشی از یکی بیماری زمینه ای جدی است که نیازمند درمان است. ادرار معمولاً دارای بوی شدیدی نیست؛ اما برخی مواد غذایی و نیز مکملهای ویتامین ب ۶ میتوانند باعث تغییر بو شوند. در صورت کم شدن آب بدن و غلیظ شدن ادرار ممکن است بوی شدید آمونیاک احساس شود. اگر پس از ادرار بوی شدیدی را حس کردید ممکن است نشانهای از عفونت مجرای، دیابت، عفونت مثانه یا بیماریهای متابولیک باشد.
اورولوژی یک تخصص در جراحی است که کار درمان بیماری های دستگاه ادراری زن و مرد و اندام تناسلی مردان و مشکلات جنسی آقایان را برعهده دارد. همشهریان محترم! اگر به این دسته از بیماری ها و مشکلات مبتلا هستید به متخصص اورولوژی در اصفهان مراجعه نمایید.
علل تغییر رنگ ادرار
عوامل زیادی میتوانند موجب غیرطبیعی شدن رنگ ادرار شوند. برخی دلایل موقتی و بیضرر هستند. برای مثال مصرف برخی غذاها یا داروها میتوانند موجب تغییر رنگ ادرار شوند؛ اما سایر دلایل جدیتر هستند. برای مثال ممکن است یک آسیبدیدگی، عفونت یا شرایط پزشکی دیگری وجود داشته باشد که نیاز به درمان آن باشد.
- ادرار زرد تیره
- اگر ادرار تیرهتر از حد نرمال به نظر برسد احتمالاً بدن دچار کمآبی است. اگر مایعات کافی مصرف نکنید ترکیبات موجود در ادرار غلیظتر شده و درنتیجه رنگ آن تیرهتر میگردد.
- ادرار قرمز یا صورتی
ادرار قرمز یا صورتیرنگ میتواند در اثر موارد زیر ایجاد شود:
- برخی غذاها مانند چغندر، تمشک و ریواس
- برخی داروها مانند ریفامپین، پیریدیوم و داروهای مسهل که حاوی سنا هستند.
- وجود خون در ادرار برای مثال در اثر آسیبدیدگی، انسداد مجرای ادرار، عفونت، بیماری کلیه و بزرگی خوشخیم پروستات یا سرطان.
- مسمومیت در اثر سرب یا جیوه
- آسیب شدید عضلانی
- وجود خون در ادرار دلیلی برای نگرانی بوده و میتواند نشانهای از یک مشکل جدی سلامتی باشد.
- ادرار نارنجی
ادرار نارنجی اغلب در اثر مصرف داروهای خاصی ایجاد میشود ازجمله:
- ریفامپین
- پیریدیوم
- داروهای مسهل
- سولفاسالازین
- برخی داروهای شیمیدرمانی
- برخی شرایط پزشکی نیز میتوانند موجب نارنجی شدن رنگ ادرار شوند. این حالت ممکن است نشانهای از مشکلاتی در مجرای صفراوی یا کبد باشد، بخصوص اگر رنگ مدفوع نیز روشن باشد. رنگ ادرار ممکن است در اثر کمآبی بدن نیز نارنجی دیده شود.
- ادرار آبی یا سبز
ادرار با رگههای آبی یا سبز میتواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود:
- رنگهای خوراکی
- رنگهای استفادهشده در برخی آزمایشهای کلیه و مثانه
- برخی داروها و مکملها مانند ایندومتاسین، آمیتریپتیلین، پروپوفول و برخی مولتیویتامینها
در موارد نادر ممکن است در اثر شرایط زیر ایجاد شود:
- عفونت در مجرای ادرار در اثر باکتری سودوموناس آئروژینوزا
- هیپرکلسمی خوشخیم خانوادگی، یک بیماری ارثی نادر
- ادرار قهوهای
ادرار قهوهای میتواند در اثر مواد زیر ایجاد شود:
- برخی مواد غذایی مانند باقلا، آلوئهورا یا ریواس
- برخی داروها مانند پریماکین، کلروکین، نیتروفورانتوئین، مترونیدازول، متوکاربامول و داروهای مسهل حاوی کاسکارا یا سنا
- برخی عفونتهای مجرای ادرار ، اختلالات کبدی و کلیوی
- آسیب عضلانی شدید
دلیل تغییر بوی ادرار
۱- کم آبی
در صورت عدم نوشیدن آب به مقدار کافی، ادرار با بوی شدید آمونیاک همراه خواهد شد. ادرار بدون آب کافی غلیظ شده و علاوه بر تیرگی، بوی نامطلوبی نیز به خود می گیرد. با نوشیدن مقادیر بیشتر آب می توان شدت بوی ادرار را کمتر کرد.
۲- مصرف زیاد قهوه
مصرف مقادیر زیاد قهوه می تواند بوی ادرار را نیز متمایل به بوی قهوه کند. علت این اتفاق مشخص نیست؛ اما احتمالاً برخی محصولات حاصل از تجزیه قهوه وارد ادرار شده و بوی آن را تغییر می دهند.
۳- مصرف مواد غذایی دارای رایحه قوی
۴۰ درصد افراد پس از مصرف مارچوبه تغییری را در بوی ادرار خود تجربه می کنند. با این حال، مارچوبه تنها ماده غذایی نیست که توانایی تغییر بوی ادرار را دارد. برخی مواد غذایی همچون پیاز، ادویه ها، سیر، کاری، سالمون، الکل و کلم بروکسل نیز از این ویژگی بهره مند هستند. داشتن یک رژیم غذایی پر نمک ادرار را غلیظ تر کرده و بوی آن را تشدید می کند. با این حال، در صورتی که مقادیر زیاد نمک عامل بوی ادرار باشند، امکان وجود مشکلات زمینه ای جدی تری وجود دارد. برخی محققان رژیم های غذایی پر نمک را با زخم های معده و عفونت ها ارتباط داده اند. همچنین مصرف مقادیر زیاد نمک سبب کشیده شدن آب از سلول ها به درون عروق خونی شده و بدن را کم آب می کند. پزشکان بیان دارند که کاهش مصرف نمک سبب احساس عمومی بهتر و کاهش بوی ادرار می شود. بوی نامطلوبی که در اثر مصرف خوراکی های یاد شده در ادرار به وجود می آید، ظرف ۱ تا ۲ روز برطرف می شود.
۴- دیابت و بوی بد ادرار
افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده یا نا آگاه از ابتلای خود ممکن است بویی شیرین را از ادرار خود احساس کنند. افراد غیر مبتلا با مصرف مقادیر زیاد شکر نمی توانند این پدیده را تجربه کنند؛ زیرا بدن آنها با ساخت انسولین مقدار قند خون را کنترل می کند.
۵- ابتلا به عفونت مجاری ادرار یا مثانه
عفونت ادراری می تواند عامل بروز بوی عفونت در ادرار باشد. این بوی نامطلوب وجود طیفی از مشکلات را بیان می کند که از جمله آنها می توان به عفونت مثانه، عفونت مجاری ادرار یا التهاب مثانه (سیستیت بینابینی) اشاره کرد.
۶- سنگ کلیه و بد بو شدن ادرار
سنگ های کلیوی توده های سختی هستند که با رسوب برخی مواد شیمیایی خاص در کلیه ها تشکیل می شوند؛ بنابراین چندان جای تعجب ندارد که سنگ های کلیوی عامل بوی بد ادرار باشند. در حالی که سنگ های کلیوی به دنبال راهی برای خروج از مجرای ادرار هستند، مسیر خروج ادرار را مسدود کرده و علاوه بر بوی بد، ظاهری کف آلود نیز به ادرار می بخشند. پس علت بوی بد ادرار و درد کلیه می تواند وجود سنگ کلیه باشد.
۷- ابتلا به عفونت قارچی
علت بوی بد ادرار در زنان می تواند مبتلا شدن آنها به عفونت قارچی باشد. گاهی اوقات، قارچ هایی که به طور طبیعی در واژن زندگی می کنند به طرز بی رویه ای رشد کرده و یک عفونت قارچی را به وجود می آورند. هر فرد در واژن خود دارای محیط میکروبی متفاوتی است.
۸- مصرف مکمل های غذایی
برخی مکمل ها، ویتامین ها و دارو ها می توانند بوی ادرار را تغییر دهند. برخی داروها به دلیل مزه ناخوشایند با لایه ای از طعم دهنده های مصنوعی پوشانده شده اند که مصرف آنها با تغییر بوی ادرار همراه خواهد بود. دارو های قلبی، ضد بارداری، مولتی ویتامین ها و ویتامین B6 از دسته این دارو ها هستند. تغییر بوی ناشی از مصرف این دارو ها چندان جدی نیست؛ اما در صورت نگرانی، بروز تغییرات ناگهانی یا تجربه دیگر عوارض جانبی می توان به پزشک اطلاع داد.
۹- بارداری
علت بوی بد ادرار در بارداری به این دلیل است که تغییرات هورمونی که رشد جنین را در بدن مادر ممکن می کنند، می توانند سبب تغییر اندک بوی ادرار مخصوصاً در سه ماهه اول شوند. البته، این تغییر چندان شدید نبوده و حساسیت به آن به دلیل ارتقا حس بویایی مادر در دوران بارداری است. این تغییرات یعنی افزایش هورمون های استروژن و پروژسترون در دوره تخمک گذاری نیز تجربه شده و پدیده های بیان شده رخ می دهند.
۱۰- دیگر دلایل بد بو شدن ادرار
- مصرف آنتی بیوتیک
- ضعف سیستم ایمنی
- مصرف دارو های ضد بارداری
- هورمون درمانی برای یائسگی
تشخیص علت تغییر رنگ و بوی ادرار
پزشک ممکن است انجام آزمایشهای تشخیصی زیر را نیز توصیه کند:
- آزمایش آنالیز و کشت ادرار. پزشک شما از آزمایش ادرار برای بررسی وجود گلبولهای قرمز، سطوح بالای پروتئین و مواد معدنی دفع شده در ادرار استفاده میکند که ممکن است نشاندهنده مشکلات کلیوی یا مجاری ادراری باشد. نمونهای از ادرار شما نیز احتمالاً برای بررسی باکتریهایی که باعث عفونت میشوند کشت میشود.
- آزمایشات خون. برخی از آزمایشهای خون، سطح کراتینین و نیتروژن اوره خون را اندازهگیری میکنند (مواد زائدی که در جریان آسیب کلیهها و عدم فیلتر شدن مناسب در جریان خون شما تجمع مییابند). پزشک شما همچنین ممکن است نمونه خون شما را از نظر سطوح بالای آنزیمهای کبدی و شرایطی مانند دیابت بررسی کند.
- تصویربرداری. پزشک شما همچنین ممکن است یک سونوگرافی از مثانه یا کلیههای شما انجام دهد. این تست تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندامهای داخلی استفاده میکند. در صورت مشکوک بودن به وجود سنگهای مجاری ادراری، سیتی اسکن شکم و لگن ممکن است انجام شود. مطالعات تصویربرداری میتوانند به پزشک شما کمک کنند تا نقصهای ساختاری در دستگاه ادراری شما را بررسی کند.
درمان تغییر رنگ ادرار
نوع روند درمان این مشکل، به علت اصلی بروز آن بستگی دارد. اگر به عنوان عارضه جانبی خوردن یک ماده غذایی یا داروی خاص بروز کرده باشد، احتمالاً پزشک در این زمینه به شما هشدار میدهد یا داروی شما را عوض میکند. معمولاً اگر رنگ ادرار شما در نتیجه کم آبی غیر طبیعی است، ابتدا میتوانید مایعات بیشتری بنوشید. اگر رنگ غیرعادی ادرار ناشی از خوردن برخی غذاها باشد، میتوانید کمتر از آنها بخورید؛ اما در صورت وجود یک بیماری زمینهای باید سریع برای درمان آن اقدام کرد. معمولاً در زمان ابتلا به عفونت کلیوی، مصرف آنتی بیوتیکها کمک زیادی به درمان ادرار قرمز رنگ میکند. پزشک بیشتر بر علائم نشاندهندهی بیماریهای جدی مانند هپاتیت توجه کرده و بر اساس آن بیماری، دارو تجویز میکند.
زمان مراجعه به پزشک
چنانچه این مشکل موقتی نباشد یا علائم زیر در فرد دیده شود، باید پیگیری جدی انجام شود:
- خون در ادرار
- ادرار کفآلود
- وجود رگههایی شیریرنگ در ادرار
- درد و دشواری در هنگام دفع ادرار
- درد در ناحیه کمر، شکم یا لگن.
این علائم نشان از عفونت یا مشکلات داخلی جدی دیگری دارند که برای جلوگیری از مشکلات و پیامدهای دیگر باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
راهکارهای کاهش بوی ادرار
نکات زیر ممکن است به کاهش بوی بد ادرار کمک کند:
- از خوردن غذاهایی که باعث بد بو شدن ادرار میشوند، بخصوص مارچوبه خودداری کنید.
- اگر سطوح بالای تیامین یا کولین علت بوی بد ادرار هستند، مکملها را جایگزین کنید.
- برای حمایت از هیدراتاسیون و سلامت کلیهها و مجاری ادراری مقدار زیادی آب بنوشید.
- هر گونه بیماری مزمن پزشکی مانند دیابت را تا حد امکان با دقت و با راهنمایی پزشک مدیریت کنید.
- همچنین، داشتن یک سبک زندگی کلی سالم و کاهش یا حذف مصرف الکل میتواند از کبد محافظت کند و ممکن است به از بین بردن بوی بد ادرار کمک کند.
برخی از بدخیمی یا سرطان های مثانه پس از درمان، که ممکن است جراحی سرطان مثانه باشد یا شیمی درمانی و ... مجددا عود میکنند. این حالت از جمله در سرطانهایی با رشد سریع و غیرتهاجمی بیشتر مشاهده میشود. این مسئله بر اهمیت تشخیص درست نوع سرطان و روش درمانی استفادهشده تاکید میکند. همچنین باید به این مسئله نیز توجه داشت که تشخیص سرطان و بدخیمیهای مثانه در مراحل اولیهی خود تاثیر بسیار مهمی در احتمال موفقیت روشهای درمان سرطان مثانه خواهد داشت. اگر با علائم بدخیمی مثانه مواجه شدید؛ میتوانید به ارولوژیست مراجعه نمایید تا با تشخیص به موقع بیماری شما، ریسک احتمالی مواجهه با عوارض سخت را به حداقل ممکن کاهش دهند.
درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید
-
عفونت ادراری در زنان و مردان ؛ علل و علائم عفونت ادراری
تاریخ انتشار : 1400-12-08تاریخ بروز رسانی : 1400-12-09 -
علت و درمان سوزش ادرار در آقایان
تاریخ انتشار : 1401-01-31تاریخ بروز رسانی : 1401-02-01 -
عفونت ادراری ؛ عوارض پیشگیری و درمان
تاریخ انتشار : 1401-04-21تاریخ بروز رسانی : 1401-04-22 -
دلایل وجود خون در ادرار مردان
تاریخ انتشار : 1400-12-01تاریخ بروز رسانی : 1400-12-02 -
آناتومی دستگاه ادراری زنان
تاریخ انتشار : 1401-12-07تاریخ بروز رسانی : 1401-12-20
نظرات کاربران درباره این مطلب :
این فرم صرفا جهت دریافت نظرات ، پیشنهادات و انتقادات کاربران در مورد مطلب فوق میباشد .
به سوالات پزشکی در این بخش پاسخ داده نمیشود .
از ارسال پیام های تبلیغاتی در این بخش خودداری نمایید .
حداکثر طول مجاز برای متن پیام 500 کاراکتر است .