سرطان حالب چیست؟ علائم و روشهای درمان تومور حالب

حالب‌ها دو لوله‌ی باریک هستند که مثانه را به کلیه‌ها متصل می‌کنند. این لوله‌های باریک اما ضروری، وظیفه‌ی خارج کردن ادرار از کلیه‌ها و بردن آنها به مثانه را بر عهده دارند. در واقع حالب‌ها در دیواره‌های خود، ماهیچه‌هایی دارند که به‌طور مداوم شل و سفت می‌شوند و به این طریق ادرار را به سمت پایین و خارج از کلیه‌ها هدایت می‌کنند. سرطان حالب نوعی سرطان است که از سلول های پوشاننده ی درون لوله ی حالب شروع می شود. سرطان حالب شایع نیست و اغلب در افراد مسن و کسانی دیده می شود که قبلاً هم به خاطر سرطان مثانه تحت درمان بوده اند. سرطان حالب با سرطان مثانه ارتباط نزدیکی دارد، چون سلول های پوشاننده ی دیواره ی داخلی حالب و مثانه مشابه هستند، بنابراین اگر سرطان حالب تشخیص داده شود، از آنجا که ریسک ابتلا به سرطان مثانه هم بالا می رود، پزشک درخواست بررسی سرطان مثانه را هم می دهد. درمان معمول سرطان حالب شامل جراحی است؛ اما در برخی موارد خاص، شیمی درمانی هم توصیه می شود.

علل و عوامل خطر سرطان حالب

تعدادی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان حالب را افزایش دهد، از جمله:

• داروها: سوء مصرف داروهای مسکن خاص، حتی بدون نسخه، برای مدت زمان طولانی
• سن: سرطان حالب اغلب در افراد مسن رخ می‌دهد.
• مرد بودن: مردان بیشتر از زنان به سرطان حالب مبتلا می‌شوند.
• عفونت مزمن کلیه یا سنگ کلیه: سرطان سلول سنگفرشی (سرطانی که در سلولهای سنگفرشی شروع می‌شود که سلولهای نازک و مسطحی هستند که در بافت تشکیل دهنده پوشش حالب وجود دارد) در افرادی که دچار عفونت مزمن کلیه یا سنگ هستند، ممکن است ایجاد شود.
• قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی از رنگها و مواد شیمیایی مورد استفاده در ساخت منسوجات، پلاستیک، لاستیک و کالاهای چرمی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان حالب را افزایش دهد.
• بیماری ارثی: افراد مبتلا به سندرم سرطان معروف به سندرم لینچ در معرض خطر بالاتر ابتلا به سرطان حالب هستند. سندرم لینچ همچنین با عنوان سرطان غیرپولیپوزی ارثی روده بزرگ (HNPCC) شناخته می‌شود.
• سابقه سرطان مثانه: سرطان مجاری ادرار بیشتر در افرادی که سابقه سرطان مثانه دارند تأثیر می‌گذارد. برخی از روش‌های درمانی سرطان مثانه، مانند اشعه لگن و برخی داروهای سرطانی، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان حالب را افزایش دهند.
• سیگار کشیدن
• سابقه خانوادگی سرطان. سندرم لینچ، همچنین سرطان روده بزرگ غیرپلیپوزیتی ارثی (HNPCC) نامیده می شود، خطر سرطان روده بزرگ و سایر سرطان ها، از جمله سرطان مجرای ادرار را افزایش می دهد. اگر سابقه خانوادگی قوی سرطان دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

علائم سرطان حالب

نشانه ها و علائم سرطان حالب عبارتند از:

• کاهش وزن غیر ارادی
• خستگی
• رنگ تیره ادرار
• تکرر یا اضطرار در ادرار
• احساس درد یا سوزش در طول ادرار
• تردید در داشتن ادرار
• احساس درد در محل اتصال دنده ها و ستون فقرات
• مشاهده خون در ادرار

تشخیص سرطان حالب

پزشک جهت تشخیص ابتلای فرد به سرطان حالب، یک معاینه فیزیکی انجام داده و سوالاتی را درباره علائم او می پرسد. سپس با استفاده از فرایندها و فناوری های تشخیصی پیشرفته، ابتلای فرد مشخص، شیوه درمان انتخاب و وضعیت فرد پایش می شود. فرایند های تشخیصی شبیه به انواع به کار رفته در تشخیص سرطان مثانه بوده و نمونه های زیر را در بر می گیرند:

• آزمایش ادرار: در این آزمایش، ادرار از نظر هرگونه مورد غیر طبیعی ارزیابی می شود. در آزمایش سیتولوژی ادرار، وجود سلول های غیر طبیعی یا سرطانی در نمونه ادرار بررسی می شوند.
• یورتروسکوپی: در طول این آزمایش، یک لوله باریک و دارای منبع نور، به درون میزراه وارد می شود. لوله پس از عبور از مثانه و رسیدن به میزنای، نمونه ای از سلول های این ناحیه برداشته تا در آزمایشگاه از نظر ابتلا به سرطان بررسی شود.
• سی تی اسکن با تزریق ماده حاجب: یک لوله باریک به نام کاتتر، به یکی از عروق خونی وارد شده و جهت مشاهده بهتر میزنای در تصاویر، رنگ مخصوصی (ماده حاجب) به جریان خون اضافه می شود. کامپیوتر ها با ثبت تصاویر، نمایی با جزئیات از مجرای ادرار ایجاد می کنند.
• پیلوگرام درون وریدی (IVP): در این آزمایش، جهت مشاهده جزئیات کلیه، میزنای ها و مثانه در تصاویر اشعه ایکس، یک ماده مخصوص به بیمار تزریق می شود.
• تصویر برداری با تشدید مغناطیسی (MRI): با استفاده از یک آهنربای بزرگ، امواج مغناطیسی و یک کامپیوتر تصاویری از مجاری ادراری تولید می شود.

انواع سرطان حالب

سرطان مجرای ادرار یک نوع نادر از سرطان است که بیشتر در زنان رخ می‌دهد. این سرطان در سلولهای مجرای ادرار شروع می‌شود؛ اما می‌تواند در سیستم ادراری یا تولید مثل و به سمت سایر قسمتهای بدن گسترش یابد. سرطان‌های مجرای ادرار برای انواع سلول‌هایی که بدخیم (سرطانی) می‌شوند نامگذاری شده است:

1. کارسینوم سلول-سنگفرشی: شایع‌ترین نوع سرطان مجرای ادرار، در سلول‌های قسمتی از مجرای ادرار نزدیک مثانه ایجاد می‌شود.
2. کارسینوم سلول ترانزیشنال: در ناحیه نزدیک دهانه مجرای ادرار ایجاد می‌شود.
3. سرطان غده: در غدد نزدیک مجرای ادرار ایجاد می‌شود.

سرطان حالب می‌تواند به سرعت به بافت‌های اطراف مجرای ادرار گسترش یابد و اغلب در زمان تشخیص، در غدد لنفاوی مجاور دیده می‌شود. در حالی که پزشکان به یافتن گزینه‌های درمانی جدید ادامه می‌دهند، افراد مبتلا به سرطان حالب بیشتر از هر زمان دیگری گزینه درمانی دارند و امیدوار به زنده ماندن هستند.

مرحله سرطان میزان شیوع بیماری را نشان می‌دهد. با استفاده از معاینات تصویربرداری و آزمایش خون و ادرار، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که سرطان حالب در چه مرحله‌ای است. مرحله سرطان یکی از مهمترین عوامل در تصمیم گیری برای مؤثرترین روش درمانی است. سرطان مجرای ادرار بر اساس بخشی از مجرای ادرار تحت تأثیر قرار گرفته و عمق گسترش تومور در مجرای ادرار مرحله‌بندی می‌شود. سرطان حالب می‌تواند قدامی یا خلفی باشد.

درمان سرطان حالب

برای درمان سرطان حالب معمولاً لازم است که جراحی انجام شود. پزشک معالج روش درمان سرطان حالب را با توجه به محل و گستردگی سرطان، تهاجمی بودن سلولها و اهداف و ترجیح بیمار توصیه میکند.

انواع جراحی

اکثر جراحی‌های حالب یا لگن کلیوی با ایجاد برشی باز در پایین کمر انجام می‌شود. جراحی باز به روش قدیمی نیز برای برداشتن تومور پیشرفته‌تر از حالب یا لگن کلیوی توصیه میشود. جراح در عمل باز، برش پهن و بزرگتری را برای رسیدن به حالب یا لگنچه کلیوی ایجاد می‌کند. جراحی لاپاروسکوپی نیز برای برداشتن تومور از حالب یا لگن کلیوی کاربرد دارد. جراح برش‌های کوچکی را ایجاد می‌کند و آندوسکوپ (لوله نرم و کوچک مجهز به منبع نور و لنز) را از راه این برش‌ها وارد بدن میکند. سپس جراح لوازم جراحی را وارد آندوسکوپ میکند و تومور را برمیدارد. عمل رادیکال نفرویورترکتومی یا برداشتن بخشی از حالب همراه با reimplantation از طریق ایجاد برش پهن باز یا جراحی لاپاروسکوپی انجام میشود.

نفرویورترکتومی رادیکال

این عمل رایجترین جراحی برای درمان سرطان حالب یا لگن کلیوی است. جراح تمام کلیه، لایه چربی دور کلیه، تمام حالب و بافت قرار گرفته در محل ورود حالب به مثانه را برمی‌دارد. ورید کلیوی و بخش‌هایی از ورید بزرگ شکمی همراه با تومورهای بزرگ بیرون آورده می‌شود. جراح نهایت سعی خود را می‌کند تا غده فوق کلیوی را برندارد. غده فوق کلیوی تنها در صورتی از بدن خارج می‌شود که سرطانی شده باشد. بسیاری از جراحان بر این باورند که غدد لنفاوی دور تومور نیز باید در عمل نفرویورترکتومی رادیکال بیرون آورده شود. هرچند تمام پزشکان با خارج کردن غدد لنفاوی موافق نیستند.

برداشتن بخشی از حالب همراه با reimplantation

بخش از حالب همراه با تومور داخل آن در این جراحی درآورده می‌شود. این عمل معمولاً فقط برای جراحی تومورهای یک سوم پایینی حالب کاربرد دارد. جراح حاشیه بافت سالم بالای تومور و تمام بافت حالب قرار گرفته زیر تومور را تا مثانه برمی‌دارد. سپس جراح اتصال حالب به مثانه را مجدداً برقرار می‌کند. این عمل گاهی برای جراحی تومورهایی انجام می‌شود که در بخشهای بالاتری از حالب قرار گرفته‌ا‌ند. در نهایت نیز دو سر حالب به هم متصل میشود.

جراحی آندوسکوپی

جراحی آندوسکوپی به دو روش برای برداشتن تومورهای داخل لگن کلیوی انجام می‌شود. جراح آندوسکوپ را وارد میزراه و مثانه می‌کند تا حالب بالا میبرد و به لگن کلیوی می‌رساند. این عمل اصطلاحاً یورتروسکوپی گفته میشود. جراح گاهی برشی را در پشت بدن ایجاد میکند تا به کلیه دسترسی پیدا کند، سپس آندوسکوپ را از کلیه عبور میدهد و وارد لگن کلیوی میکند، این عمل رنوسکوپی از راه پوست گفته میشود. جراح بعد از رسیدن به تومور، آن را با ابزار خاصی که از راه آندوسکوپ وارد بدن کرده است، برمیدارد. این جراحی معمولاً برای برداشتن تومورهای سطحی با درجه پایین قرار گرفته در لگن کلیوی کاربرد دارد. منظور از تومور سطحی، توموری است که فقط در لایه پوششی لگن کلیوی قرار دارد. چنانچه فقط یک کلیه بیمار کار کند یا حال وی برای انجام عمل نفرویورترکتومی رادیکال مناسب نباشد، جراحی آندوسکوپی برای درمان تومورهای با درجه بالا توصیه میشود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی برای درمان سرطان لگن کلیوی یا حالبی انجام میشود که در غدد لنفاوی یا دیگر بخش‌های بدن پخش شده است. چنانچه غدد لنفاوی خارج شده سرطانی باشد، شیمی درمانی بعد از جراحی توصیه میشود. همچنین اگر سرطان پیشرفته تر باشد، شیمی درمانی قبل از جراحی ضرورت مییابد.

عوارض سرطان حالب

سرطان مجاری ادرار گاهی اوقات عود می‌کند یا شما را در معرض خطر بیشتری از سایر سرطان‌های دستگاه ادراری قرار می‌دهد، بنابراین ادامه مراقبت تا سالها پس از درمان موفقیت آمیز، امری مهم است. عوارض خاصی ممکن است رخ دهد، از جمله:

• نارسایی کلیه: این عارضه از دست دادن سریع توانایی کلیه در دفع مواد زائد و کمک به تعادل مایعات و الکترولیت‌ها است. درمان بستگی به علت نارسایی کلیه دارد.
• گسترش موضعی تومور با افزایش درد: در صورت گسترش تومور، بیمار ممکن است به درمان‌های اضافی مانند جراحی، شیمی درمانی و یا پرتودرمانی و همچنین داروهایی برای کنترل درد نیاز داشته باشد.
• گسترش سرطان: اگر سرطان حالب گسترش یابد یا دوباره در نواحی دیگر بدن ظاهر شود، ممکن است نیاز به درمان‌های اضافی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی باشد.