آیا تومورهای آدرنال همواره سرطانی هستند؟

تومور آدرنال به تومورهایی گفته می‌شود که در غدد فوق کلیه حضور دارند. غدد فوق کلیوی یا غدد آدرنال در مجموع 2 تا هستند که هر یک در بالای یک کلیه قرار گرفته‌اند. غده‌ی آدرنال از دو بخش کورتکس و مدولا تشکیل شده است که هر بخش مسئول تولید هورمون‌های خاصی است. تومورهای مختلفی ممکن است غده‌ی آدرنال را درگیر کنند که درصد بسیار بیشتری از آنها خوش خیم هستند.

برخی از این تومورها علامت خاصی ایجاد نمی‌کنند و بصورت اتفاقی در آنالیزهای سی تی اسکن یا ام آر آی به دلایل دیگری بجز بررسی تومور آدرنال یافت می‌شوند. تقسیم‌ بندی دیگری در مورد تومورهای آدرنال وجود دارد که آنها را بر اساس عملکرد تقسیم می‌کند. تومورهای آدرنال عملکردی دارای عملکرد بوده و هورمون‌های مرتبط با بافت آدرنال را بیش از حد طبیعی تولید می‌کنند. در مقابل، تومورهای غیرعملکردی آدرنال بیان هورمون ندارند و از این نظر عملکردی از خود نشان نمی‌دهند.

آیا تومورهای آدرنال همواره سرطانی هستند؟

خیر. همانگونه که اشاره شد تومورهای آدرنال ممکن است خوش خیم و یا بدخیم باشند. تومورهای خوش خیم پس از ایجادشدن در محل اولیه‌ی خود باقی می‌مانند و متاستاز به سایر بافت‌ها ندارند. تومورهای عملکردی معمولا خوش خیم هستند ولی درصد کمی از آنها نیز قابلیت سرطانی‌‌شدن دارند. تومورهای بدخیم آدرنال که تومورهای سرطانی نام دارند درصد شیوع بسیار کمی دارند و معمولا به شکل آدرنال کورتیکال کارسینوما بروز می‌کنند.

علل ابتلا و دلایل ایجاد تومور آدرنال چیستند؟

دلایل دقیق ایجاد تومور آدرنال مشخص نیستند. بصورت کلی یک تومور زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های طبیعی بدن دچار جهش ژنتیکی شوند و قدرت کنترل تقسیم خود را از دست بدهند. اگرچه دلیل این جهش‌ها مشخص نیست اما عوامل خطری وجود دارند که احتمال این تغییرات و جهش‌های ژنتیکی را بالا می‌برند. از جمله‌ی فاکتورهای خطر برای ایجاد تومور آدرنال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نئوپلازی اندوکرین چندگانه نوع 1 و 2 Multiple endocrine neoplasia type 1 & 2 (MEN1/2))
• سندروم بک ویت-ویدمن (Beckwith-Wiedemann syndrome)
• سندورم لینچ
• پلی پوسیس آدنوماتوس خانوادگی (Familial adenomatous polyposis)
• سندروم لی-فراومنی (Li-Fraumeni syndrome)
• سندروم ون هیپل- لیندائو (Von Hippel-Lindau syndrome)
• نوروفیبروماتوسیس نوع 1 (Neurofibromatosis)
• کمپلکس کارنی (Carney complex)
• جهش در ژن سوکسینات دهیدروژناز

بنابراین تومورهای آدرنال در افرادی که به برخی بیماری‌های ژنتیکی مبتلا هستند احتمال بروز بیشتری دارد و لازم است تا افرادی که دارای این فاکتورهای خطر هستند بصورت سالانه آزمایشات مرتبط به تومور آدرنال را پیگیری نمایند. البته باید توجه داشت که ممکن است افراد با داشتن یک یا چند فاکتور خطر هرگز دچار تومور آدرنال نگردند و نیز افرادی باشند که هیچ کدام از این فاکتورهای خطر را ندارند اما به تومور آدرنال مبتلا شوند. بنابراین وجود این فاکتورهای خطر تنها بیانگر احتمال بالاتر افراد برای ایجاد تومور آدرنال است و نه ایجاد قطعی آن.

تومورهای آدرنال چگونه درمان می‌شوند؟

برای درمان تومور غدد آدرنال معمولا لازم است تا چند پزشک با تخصص‌های متفاوت با هم همکاری کنند. برای یافتن بهترین روش درمانی لازم است تا ابتدا علت ایجاد بیماری مشخص شود. برای بررسی علل ایجاد تومورهای آدرنال سوالاتی در مورد سابقه‌ی خانوادگی و وجود یا نبود فاکتورهای خطر سوالاتی می‌شود. در صورتی که فرد اولین شخص در خانواده باشد که علائم یک بیماری توارثی را بروز می‌دهد می‌توان از اطلاعات مرتبط با بیماری وی برای تشخیص، پیشگیری یا درمان موثر بیماری در سایر اعضای خانواده در آینده استفاده نمود. به طور کلی روش درمانی توصیه شده به عوامل مختلفی مانند نوع، میزان پیشرفت تومور، عوارض جانبی روش درمانی و ترجیح شخصی بیمار وابسته است. لازم است تا قبل از شروع روش درمانیَ، فرد بیمار اطلاعات دقیق و مشخصی از هدف، عوارض جانبی و مزایای روش درمانی انتخابی داشته باشد. روش‌های درمانی برای تومور آدرنال شامل موارد زیر هستند:

1. جراحی: جراحی نوعی روش درمانی تهاجمی است که هدف از آن برداشتن تومور و بافت‌های سالم اطراف تومور است. روش جراحی آدرنالکتومی (adrenalectomy) نوعی از جراحی است که در طی آن کل غده‌ی آدرنال همراه با تومور برداشته می‌شود. معمولا زمانی که اندازه‌ی تومور کوچک باشد و تصاویر و آزمایشات نشان دهند که احتمالا سرطانی نیست می‌توان از جراحی لاپروسکوپیک برای برداشتن تومور استفاده کرد. جراحی لاپروسکوپیک نیاز به برش بزرگ ندارد و جراحی بوسیله‌ی چند شکاف کوچک در سطح پوست و استفاده از ابزار سیمی شکل و نازک که در سر خود دوربینی حمل می‌کنند انجام می‌شود. این ابزار امکان دید محل جراحی را برای پزشک فراهم می‌کند. در صورتی که تومور بزرگ و یا سرطانی باشد معمولا جراحی لاپروسکوپیک مناسب نیست و روش جراحی سنتی توصیه می‌شود. معمولا زمان مرخصی از بیمارستان برای جراحی لاپروسکوپیک 1 تا 3 روز و برای روش سنتی جراحی بین 4 تا 7 روز است. از سرگیری فعالیت روزانه برای جراحی لاپروسکوپیک معمولا یک هفته پس از جراحی و برای روش سنتی نیز 6 هفته پس از جراحی است.
2. روش‌های درمانی بر پایه‌ی داروها: اساس این روش درمانی آسیب به سلول‌های سرطانی و تخریب آنها است. داروهای تجویزشده ممکن است از طریق جریان خون به سلول‌های سرطانی برسند. این حالت را روش درمانی سیستمیک (systemic therapy) می‌نامیم. روش‌های دیگر تجویز دارو شامل مصرف دهانی و یا استفاده‌ی مستقیم بر روی تومور است. نوع داروهای استفاده شده برای درمان تومور آدرنال شامل موارد زیر است:

• هورمون درمانی: ممکن است تومورهای آدرنال منجر به اختلال در روند تولید هورمون‌ها شوند و هورمون‌ها بیش از اندازه‌ی طبیعی تولید شوند. در این حالت پزشکان داروهایی را تجویز می‌کنند که میزان هورمون‌های آدرنال را قبل، حین و بعد از فرایند‌های درمانی (مانند جراحی) کنترل کند.
• شیمی درمانی: شیمی درمانی به روشی درمانی گفته می‌شود که در آن سعی می‌شود تا با استفاده از داروهای شیمیمایی مختلف سلول‌های توموری تخریب شوند و از رشد، تقسیم و تکثیر آنها جلوگیری شود. این روش درمانی معمولا شامل استفاده از داروهای خاص در طی یک دوره‌ی زمانی معین است. عوارض جانبی شیمی درمانی به وضعیت سلامت جسمانی فرد و میزان داروی تزریق شده وابسته است اما بصورت کلی ممکن است عوارضی همچون خستگی، خطر عفونت، تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش اشتها و اسهال را در پی داشته باشد.
• پرتو درمانی: این روش درمانی با استفاده از پرتو ایکس یا سایر پرتوهای پرانرژی به تخریب سلول‌های سرطانی می‌پردازد. معمول‌ترین روش پرتودرمانی شامل استفاده از پرتو در بیرون بدن و هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی در داخل بدن است. گاهی نیز ممکن است منبع پرتو به داخل بدن انتقال یافته و از بین بافت‌ها به تخریب سلول‌های توموری بپردازد. عوارض جانبی این روش معمولا شامل خستگی، واکنش خفیف پوستی، مشکلات گوارشی و کاهش حرکات دستگاه گوارشی است. بسیاری از این عوارض پس از تکمیل فرایند درمانی رفع می‌شوند.

علاوه بر موارد ذکرشده معمولا افراد تحت درمان تحت درمان روانی نیز قرار می‌گیرند تا از نظر سلامت روانی نیز در وضعیت مناسبی باشند. همچنین در صورتی که تومور به سایر اندام‌های بدن نیز گسترش یافته باشد از انواع روش‌های درمانی در کنار هم استفاده می‌شود تا بیشترین بازده درمانی را ایجاد کنند.